Öncelikle yazmak gerekir, elbette. Sonra da yazmaya devam etmek. Kimsenin umurunda değilken bile. Kimsenin asla umurunda olmayacağı duygusuna kapılırken bile.
Yazılmış kağıtlar çekmecelerde birikirken ve diğerleri yazılırken unutulurken bile.
İsviçre’ye geldiğimde yazar olma umudum hemen hemen sıfırdı. Bir Macar edebiyat dergisinde birkaç şiirim yayımlanmıştı yayımlanmasına ama şansım ve imkanın buradan ileriye gitmiyordu. Uzun yıllar süren azimli çalışmalarım sonucunda Fransızca kaleme aldığım iki piyesi tamamlamayı başardığımda bile, bunları ne yapmam, nereye ve kime göndermem gerektiğini tam olarak kestiremiyordum.
lohn ve Joe adlı ilk piyesim bir kafede, Neuchatel Cafe du Marche’de sahnelendi. Cuma ve salı günleri bir kaç amatör oyuncu, akşam yemeği sonrası orada “kabare akşamları” düzenliyordu. Tiyatro yazarlığı “”kariyer”im de böylece başlamış oldu. Aylarca oynanan bu oyunun başarısı o zamanlar beni çok mutlu etti ve yazmaya de vam etmem için cesaretlendirdi.
İki yıl sonra piyeslerimden bir diğeri, Neuchatel ya kınlarındaki küçük Saint-Aubin kasabasında, Tarentule Tiyatrosu’nda sahnelendi. Oynayanlar yine amatör tiyatroculardı.
Kariyer”im burada son bulmuşa benziyor, onlarca metin taslağım da bir rafın üzerinde yavaşça sararıyor.
Neyse ki biri metinlerimi radyoya göndermemi öneriyor, bu da başka bir “kariyer”in başlangıcı oluyor, radyo tiyatrosu yazarlığı. Radyoda oyunlarım seslendiriliyor ya da daha doğrusu, profesyonel oyuncular tarafından okunu yor, gerçek bir yazar gibi telif sahibi oluyorum. l 978-1983 yılları arasında, Radio Suisse Romande, piyeslerimden beşini radyoya uyarlıyor, hatta çocuk yılı şenlikleri için bir sipariş bile alıyorum.
Yine de tiyatroyu bütün bütün bırakmıyorum.
l 983 ‘te, Neuchatel Kültür Merkezi tiyatro okuluyla çalışmayı kabul ediyorum. Benden istenen ısmarlama bir iş, on beş öğrenci için bir piyes yazmak. Bu iş çok hoşuma gidiyor, bütün provalara katılıyorum.
Dersler genellikle her türlü beden egzersizleriyle başlıyor. Bu egzersizler bana, çocukluğumuzda kardeşimle ya da bir arkadaşımla yaptıklarımızı hatırlatıyor.
Konuşmadan, kımıldamadan, yiyip içmeden durabildiğimiz kadar durduğumuz oyunlar .. . Çocukluk anılarımla ilgili kısa metinler yazmaya başlıyorum. Bu kısa metinle rin günün birinde kitaba dönüşeceğini aklımdan bile geçirmiyorum o sıralar. Bununla birlikte, iki senenin sonunda, masamın üzerinde, içinde gerçek bir romana benzer, tutarlı, başı sonu olan bir hikayenin bulunduğu koca bir def t er duruyor. Onu takdim edilebilir bir metin haline getirene kadar uzun bir yol var daha, daktilo etmek, düzeltmek, yeniden daktilo etmek, fazlalıkları at mak, tekrar tekrar düzeltmek gerekecek. Yine de bu el yazmasıyla ne yapmam gerektiğini tam olarak bilemiyo rum henüz. Kime göndermeli, kime vermeli? Yayıncı tanıdığım yok, tanıyacak kimseyi de tanımıyorum. Aklımdan belli belirsiz, L’Age d’Homme Yayınevi’nin adı geçiyor ama bir arkadaşım, “Paris’teki en büyük üç yayınevinden başlamak gerek, ” diyor. Bana üç yayınevinin adresini veriyor: Gallimard, Grasset, Seuil. Dosyanın üç kopyasını çıkarı yorum, üç paket hazırlıyorum, birbirinin aynısı üç mektup yazıyorum: “Sayın yetkili. . .” Hepsini postaya verdiğim gün büyük kızıma haberi veriyorum.
“Romanımı bitirdim.” “Sahi mi? Yayımlarlar mı sence?” “Evet, tabii ki,” diyorum.
Gerçekten de, bir an bile kuşku belirmiyor içimde.
Romanımın iyi bir roman olduğu ve sorunsuzca yayımlanacağı kanısındayım, eminim bundan. Bu yüzden dört ya da beş haf t a sonra, önce Gallimard sonra da Grasset dosyamı nazik ve mesafeli bir ret cevabıyla birlikte geri gönderdiklerinde hayal kırıklığından çok şaşkınlık olu yor hissettiğim. Başka yayınevlerinin adreslerini araştırmalıyım diye düşünürken, bir kasım öğle sonrası telef o n çalıyor. Hattın öbür ucundaki Seuil’ den Gilles Carpenti er. Dosyamı henüz okuyup bitirdiğini ve yıllardan beri böyle güzelini okumadığını söylüyor. İlk okumadan son ra baştan sona tekrar okuduğunu ve yayımlamayı düşün düğünü söylüyor bana. Ama öncesinde birkaç kişinin daha onayı gerekiyormuş. Birkaç hafta içinde beni haberdar edecekmiş. Bir haf t a sonra beni tekrar arayıp, “Sözleşmenizi hazırlıyorum,” diyor.
Üç yıl sonra Berlin sokaklarında çevirmenim Erika Tophoven’le geziniyorum. Kitapçıların önlerinde duruyoruz. Vitrinlerinde ikinci romanım. Evimde, bir rafın üzerinde, on sekiz dile çevrilmiş, Büyük Def t er . Akşamına Berlin’de, bir okuma etkinliğimiz var. İnsanlar benimle tanışmaya, beni dinlemeye, bana sorular sormaya gelecekler. Kitaplarım hakkında, hayatım hakkında, yazarlık serüvenim hakkında. Soruya cevabım şöyle: Yazdığınız şeye inancınızı asla yitirmeden, sabır ve kararlılıkla yazarak yazar olunur